کنترل خشم یکی از مهارت های بسیار مهم در زندگی روزمره است. متاسفانه در حال حاضر خبرهای ناگواری از بروز خشم به طور وحشیانه می شنویم. کشته شدن فرزند توسط پدر، فلج شدن همسر توسط شوهر و بسیاری دیگر از عوارض عدم کنترل عصبانیت و خشم است. مشکلات و فشارهای روانی در بروز خشم ناگهانی بی تاثیر نیستند اما موضوع مهم در اینجا، توانایی کنترل هیجان است.
خشم یکی از هیجانات انسان است که کاملا طبیعی بوده و در هر فردی وجود دارد اما موضوع مهم در اینجا نحوه ی ابراز آن است. موارد مختلفی در زندگی می تواند باعث ایجاد عصبانیت و خشم در افراد شود. در صورتی که طرز صحیح بروز این هیجان را یاد نگیریم قطعا در زندگی دچار مشکلات بسیاری خواهیم شد. اختلال در روابط اجتماعی و احساسی یکی از مهم ترین اختلالات عدم کنترل خشم می باشد. در این مطلب قصد داریم توضیح کامل و مفصلی درباره ی اینکه «کنترل خشم چیست؟» و «راهکارهای کنترل خشم از دیدگاه روانشناسی» را بررسی کنیم. با نیک داد همراه باشید!
نیاز به خدمات مشاوره روانشناسی دارید؟
کنترل خشم چیست؟
خشم یک احساس ذاتی و فطری در انسان است. قبل از خشمگین شدن فرد امنیت خود را در خطر می بیند. بنابراین می توان گفت ترس احساسی است که قبل از خشم به وجود می آید. این حس ذاتی برای در امان ماندن انسان از عوامل خطرناک ایجاد می گردد. کنترل خشم به معنی مهارت در بروز احساس خشم می باشد. یعنی فرد خشم را در خود احساس می کند اما توانایی کنترل رفتار و گفتار خود را دارد و هیچ اقدام خطرناکی را انجام نمی دهد. انجام رفتار پرخاشگرانه به دلیل عدم وجود کنترل خشم می باشد.
به عقیده مشاور روانشناسی بالینی، بسیاری از مسائل را می توان بدون مشاجره و تهاجمی رفع نمود. در صورتی که فرد توانایی کنترل عصبانیت خود را داشته باشد به راحتی می تواند در موقعیت های سخت زندگی موفقیت کسب نماید. به طور مثال زن و شوهری را فرض کنید، آقا عادت دارد در هنگام مسواک زدن درپوش خمیردندان را نبندد و این موضوع خانم را خشمگین می سازد. در صورتی که خانم توانایی کنترل عصبانیت نداشته باشد و با حالت تهاجمی اقدام به حرف زدن کند قطعا مشکلات بسیاری ایجاد خواهد شد. دعواها و مسائل گذشته در مشاجره تکرار خواهد شد و در دادگاه خانواده دلیل طلاق نبستن درپوش خمیردندان ذکر می گردد. شاید مسخره به نظر آید ولی واقعا افرادی وجود دارند که به خاطر همین مسائل پیش پا افتاده طلاق گرفته اند یا منجر به قتل کسی شده اند.
بنابراین این موضوع را درک کردیم که کنترل خشم یکی از مهم ترین مهارت های اجتماعی به حساب می آید.
دلیل خشم خود را پیدا کنید
هر کسی بنا بر نوع تربیت و شخصیت خود با عوامل مختلفی خشمگین می شود. به طور مثال یکی از مهم ترین عوامل در ایجاد احساس خشم ایده آل گرایی است. افرادی که کمال گرا هستند و انتظار دارند همه چیز طبق خواسته آن ها پیش برود با کوچک ترین اتفاق غیر منتظره دچار خشم می شوند. مطلق بینی یک نگرش بسیار خطرناک است. شما باید به یاد داشته باشید که در این دنیا همه چیز نسبی است و امکان تغییر در آن وجود دارد. به طور مثال فرض کنید یک انسان ایده آل گرا تصمیم می گیرد تا یک اتومبیل بخرد. این فرد با حساسیت تمام اقدام به خرید خودرو می کند و در صورتی که اتومبیل دچار کوچک ترین آسیب و خرابی شود، خشم تمام وجود او را در بر می گیرد. چون او یک خودرو کاملا ایده آل می خواست.
دلیل دیگر مهم که در اغلب موارد باعث احساس خشم در فرد می شود، ناسازگاری با محیط اطراف است. به طور مثال فرض کنید به مسافرت چند روزه ای رفته اید و یک هتل را برای اقامت انتخاب نموده اید. ممکن است اتاق هتل و یا غذای شما کاملا سازگار با ذائقه دلخواه نباشد. در صورت وجود نداشتن سازگاری فرد دچار خشم خواهد شد. به طور کلی در صورتی که تربیت افراد به طور سختگیرانه ای انجام شده باشد، درصد خشمگین شدن در افراد بیشتر است. حال باید با یادگیری روش هایی سعی در کنترل خشم خود در شرایط گوناگون داشته باشیم تا دچار مشکلات بعدی آن نگردیم.
راه های کنترل خشم از دیدگاه روانشناسی
شناخت و یادگیری راه های کنترل خشم و عصبانیت می تواند کمک بزرگی به بهبود روابط احساسی و اجتماعی نماید. مشاوران روانشناسی ریشه وجود خشم را در ناخودآگاه فرد می دانند. یعنی فرد به دلیل وجود باور و بینش در ناخودآگاه خود دچار احساس خشم می گردد. به طور مثال فردی که در ناخودآگاهی باور ایده آل گرایی را دارد در صورت بروز هر مشکل که ایده آل او را خراب کند دچار خشم می شود. بنابراین برای ایجاد کنترل خشم تغییر باورها و کار کردن بر روی ناخودآگاه است. در علم روانشناسی از روش های هیپنوتیزم برای این کار انجام می شود.
زمانی که در شرایط عصبانیت قرار می گیرید بهتر است محل مورد نظر را ترک کنید. این یک راهکار بسیار موثر در کنترل خشم می باشد. ادامه ندادن به مشاجره و رفتن از محیط می تواند کمک زیادی را به شما بکند. همچنین می توانید خود را به کارها و فعالیت های دیگری مشغول نمایید. پیاده روی و گوش دادن به موسیقی نیز یکی از راه های کنترل خشم می باشد. اما نکته ی بسیار مهم این است که نباید خشم خود را سرکوب کنید. توجه داشته باشید که خشم احساسی است که باید بروز داده شود اما به طور صحیح و غیر تهاجمی، شما می توانید بعد از ایجاد یک وقفه کوتاه صحبت و گفتگوی موثری با فرد مقابل خود داشته باشید و موضوع مورد نظر خود را طرح کنید.
کلام آخر
در این مطلب به بررسی این موضوع که کنترل چیست، دلایل بروز خشم و عصبانیت در افراد و همچنین راهکارهای درمان خشم از دیدگاه روانشناسی پرداختیم. اگرچه بسیاری از موارد را میتوانید با تمرین کردن بهبود دهید، اما در صورتی که نیاز به مشاوره روانشناسی جهت کنترل سریعتر خشم داشتید می توانید از طریق دکمه زیر درخواست رزرو وقت مشاوره دهید. کارشناسان ما در مرکز مشاوره نیک داد آماده در اسرع وقت جهت مراحل بعدی کار با شما تماس برقرار میکنند.
راهکار کلی برای کنترل خشم و عصبانیت بدید ممنون
ببین تو چه موقعیت هایی بیشتر عصبانی میشی و اون افکاری که راه اندازی احساس خشمته چیا هستن؟ شناخت و تحلیل و بررسی این افکار و موقعیت ها و درست کردنشون کمک زیادی بهتون میکنه، نکته دوم و مهم اینکه وقتی دارین عصبانی میشین یه فعل و انفعالاتی تو بدنتون داره اتفاق میافته که همون موقع روش تمرکز کنید و به خودتون مکث بدید و بگید ببین تو الان داری عصبانی میشی مراقب باش و واکنش بدی نشون ندی. به خودت بگو صبر کن، صبر کن، یا یه نمونه مثل تابلو ایست تو ذهنت بیار و بگو هر موقع خشمت کمتر شد. یه کم فکر کن و واکنش درست رو انجام بده.
سلام خانم دکتر. پسرم خیلی پرخاشگر هست. هرچی من و باباش بهش توجه میکنیم اصلا فایده نداره راهنمایی کنید.
این چند تا نکته رو رعایت کنید. خودتون اصلا رفتار پرخاش گرایانه نداشته باشید، به پرخاش گری هاش بی توجهی کنید. یعنی هیچ عکس العملی نشون ندید و رفتارهای مثبت و آرومش رو تحسین کنید، بهش باج نديد شاید اصلا شما دارین با توجه بیش از حد رفتارش رو تقویت میکنید، اگر رفتار خطرناکی میکنی از روشهای تنبیهی (داد زدن و کتک زدن و تنبیه عاطفی کردن به هیچ عنوان استفاده نکنی ) مثل محروم کردن یا جریمه کردن استفاده کنید یادتون باشه توی استفاده از این شیوه ها باید استمرار و قاطعیت داشته باشید، این نکته مهم رو هم بگم که ببینید و بررسی کنید که دلیل پرخاشگریش چیه و اون رو رفعش کنید.