مشاوره خانواده

همانطور که میدانیم، خانواده محیطی گرم و پرورش دهنده ای را فراهم می کند که در آن افراد می توانند رشد و تکامل پیدا کنند. هر یک از اعضا به طور فعال به رفاه خانواده کمک می کنند و هنگامی که با توجه به شرایط دچار مسائل و مشکلات می شوند از حمایت بی قید و شرط خانواده برخوردار می شوند. اگرچه خانواده به عنوان منبع پایان ناپذیر شادی و رضایت تلقی می شود، اما مواقعی وجود دارد که روابط خانوادگی ممکن است تیره شود. اغلب، پیامدهای پویایی ناسالم خانواده تأثیر منفی عمیقی بر سلامت عاطفی و روانی اعضای آن دارد. بیایید نگاهی دقیق تر به موضوع «مشاوره خانواده» داشته باشیم و بررسی کنیم که چه زمانی باید به مشاور خانواده مراجعه کرد؟ و چگونه یک خانواده درمانگر می تواند پویایی خانواده را تسهیل کند. تا انتهای این مطلب با نیک داد همراه باشید.

مبانی مشاوره خانواده

به طور خلاصه، مشاوره خانواده نوعی روان درمانی است که اعضای خانواده را گرد هم می آورد تا مشکلات مربوط به پویایی ها و تعاملات درون خانواده را حل کنند.

بر اساس این باور که خانواده یکی از با ارزش ترین منابعی است که یک فرد می تواند داشته باشد، هدف مشاوره خانواده کاهش تنش بین اعضا با فراهم کردن فضایی است که همه بتوانند نگرانی ها، مبارزات، نیازها، خواسته ها و آرزوهای خود را به اشتراک بگذارند.

موفقیت مداخله درمانی به میزان قابل توجهی به میزان موفقیت اعضا در همکاری با یکدیگر، تمایل آنها به تغییر و تمایل آنها برای به عهده گرفتن مسئولیت رفاه خانواده بستگی دارد.

چرا باید با مشاور خانواده مشورت کنیم؟

از طریق جلسات فردی و گروهی که توسط مشاوران خانواده دارای مجوز انجام می‌شود، زوج‌هایی که در زندگی دچار مشکلاتی هستند می‌توانند یاد بگیرند:

• با ایجاد فضایی برای هر عضو برای به اشتراک گذاشتن ایده ها، نیازها و خواسته های خود، ارتباطات را بهبود بخشید
• تعادل را بازیابید و نقش خود را در خانواده بهینه کنید
• بحران ها را با آرامش و به طور موثر خنثی کنید
• از طریق همکاری و مهارت های حل مسئله بر موانع غلبه کنید
• به پویایی خانواده توجه زیادی داشته باشید و به مرزهای دیگران احترام بگذارید
• ضخیم و نازک یکدیگر را حمایت کنید
• باورهای ناکارآمد در مورد زندگی خانوادگی را شناسایی و به چالش بکشید.

اکنون که درک بهتری از مشاوره خانواده داریم، بیایید نگاهی دقیق به شواهد پشت این رویکرد بیندازیم.

چه زمانی باید به مشاور خانواده مراجعه کرد؟

مشاوره خانواده یکی از پرطرفدارترین خدمات مشاوره روانشناسی است.

1. طلاق یا جدایی

برای بسیاری از زوج ها و خانواده ها، طلاق یک موضوع حساس است، به خصوص زمانی که کودک تحت تأثیر این تغییر قرار می گیرد.

حتی اگر والدین راهی برای پذیرش این گزینه سخت پیدا کنند، کودک همیشه بیشترین آسیب را خواهد دید.

به همین دلیل است که خانواده هایی که در آستانه جدایی قرار دارند باید با متخصصی مشورت کنند که بتواند به آنها (و فرزندان) در کنار آمدن با این تغییر ناخوشایند کمک کند.

2. یک عضو جدید در خانواده

به طور کلی، نوزاد تازه متولد شده مایه شادی و جشن است. با این حال، مواقعی وجود دارد که ورود اعضای جدید خانواده می تواند تعادل سیستم خانواده را به هم بزند.

با کمک یک مشاور یا درمانگر خانواده، والدین و کودکان می توانند یاد بگیرند که تعادل را در پویایی گروه خود ایجاد کنند و دوره های انتقالی را با موفقیت طی کنند.

3. در گذشت یکی از عزیزان

مرگ یکی از عزیزان می تواند یک رویداد بسیار آسیب زا باشد که هر عضو را به طور متفاوت تحت تأثیر قرار می دهد.

چنین رویدادهایی می تواند تأثیر شگرفی بر سیستم خانواده داشته باشد و باعث ایجاد تنش بین اعضا شود.

اگر راهی برای رسیدگی به ضرر خود پیدا نکنند، عواقب آن می تواند برای همه آنها ویرانگر باشد. مشاوره فضای امنی را فراهم می کند که در آن مراجع می تواند از دست دادن خود عزاداری کنند و راهی برای بهبودی پیدا کنند.

4. خیانت زناشویی

یکی از چالش های مهم زندگی خانوادگی، خیانت در روابط زناشویی است. خیانت زناشویی، زندگی عاطفی همه را به هم می زند. تغییر مداوم احساسات و پرخاش های مشکل ساز و به طور کلی ظهور طیف وسیعی از احساسات منفی پس از خیانت می تواند شامل سردرگمی، عدم اطمینان از آینده، نگرانی در مورد روابط زناشویی، آسیب های روانی، عصبانیت و … باشد.

سایر مواردی که در صورت بروز آن در خانواده، میتوانید به مشاور روانشناسی خانواده مراجعه کنید:

• عدم رضایت از رابطه جنسی در زندگی مشترک
• نداشتن درک متقابل از همسر و عدم تفاهم
• اختلاف نظر و عقیده در رابطه با نحوه تربیت کودک و مشکلات و موضوعات نوجوان
• مشکلات عدیده خانوادگی با خانواده همسر
• عدم کنترل و مدیریت خشم در روابط با همسر و اعضای خانواده
• مشکلات اقتصادی، شغلی و اجتماعی
• کاهش روابط بین اعضای خانواده

آیا مشاوره خانواده واقعاً کارساز است؟

با توجه به اینکه مشاوره خانواده به مجموعه ای از مشکلات متفاوت از درمان فردی می پردازد، متخصصین روانشناسی راهبردها و رویکردهای خاصی را برای کمک به خانواده ها و زوج هایی که دچار مشکل هستند پیشنهاد میکنند.

به اعتقاد مشاوران روانشناسی، خانواده درمانی مبتنی بر دلبستگی (ABFT) یک رویکرد معتبر است که به مشاوران خانواده چارچوب روشنی برای رسیدگی به گسست‌های دلبستگی و تسهیل تغییرات مثبت ارائه می‌دهد.

به طور خلاصه، ABFT یک رویکرد خانواده درمانی مبتنی بر نظریه دلبستگی است که بر ایجاد پیوندهای دلبستگی ایمن بین اعضای خانواده تمرکز دارد.

علاوه بر این، شواهد کنونی نشان می‌دهد که مداخلات سیستمیک برای خانواده‌هایی که کودکان و نوجوانان با مشکلات عاطفی، اختلالات خوردن، مشکلات رفتاری و حتی سوءاستفاده یا غفلت دست و پنجه نرم می‌کنند، بسیار مفید است.

یکی دیگر از مداخلات رایج که توسط شواهد تجربی دقیق برآورد می شود، مشاوره خانواده با روش کارکردی است. این برنامه مداخله برای کمک به خانواده‌های آسیب‌پذیر که در آن نوجوانان در معرض خطر ابتلا به مشکلات رفتاری، سوء مصرف مواد و رفتارهای خشونت‌آمیز هستند، طراحی شده است.

این تنوع به آنها اجازه می دهد تا مداخلاتی را متناسب با نیازها و مشکلات خاص هر خانواده طراحی کنند.

در واقع، برخی از مشاوران استدلال می کنند که رویکردهای چند بعدی و فرا تشخیصی که هر دو خانواده را در شرایط پریشانی و اجتماعی هدف قرار می دهد، می تواند بهترین نتایج ممکن را ایجاد کند.

به طور کلی، شواهد علمی کنونی، اثربخشی و اهمیت خانواده درمانی را به عنوان یک مداخله معتبر برای زوج‌ها، کودکان و نوجوانانی که با محیط‌های خانوادگی ناپایدار یا ناکارآمد سروکار دارند، برجسته می‌کند.

مشاوره خانواده شامل چه مواردی می شود؟

ما به درستی می دانیم که خانواده هسته اصلی جامعه است که تعادل، آرامش و رفاه را در زندگی همه به ارمغان می آورد. اما خانواده ها، درست مانند افرادی که آنها را می سازند، کامل نیستند.

هر یک از اعضای خانواده مجموعه ای از ارزش ها، نظرات یا نیازهای خود را دارد و گاهی اوقات، قرار دادن کل خانواده در یک صفحه می تواند بسیار چالش برانگیز باشد.

هدف مشاور خانواده کمک به زوج ها و خانواده ها در رسیدن به یک توافق است. غلبه بر ناملایمات و تنش‌ها برای خانواده‌ها آسان‌تر است وقتی اعضا تلاش می‌کنند یکدیگر را درک کنند و فضایی را برای همه ایجاد کنند تا «یک صندلی پشت میز» داشته باشند.

برای درک بهتر در رابطه با اینکه مشاوره خانواده شامل چه مواردی می شود با ما همراه باشید.

• ارزیابی پویایی خانواده

اولین کاری که یک خانواده درمانگر انجام می دهد ارزیابی پویایی خانواده است. نحوه ارتباط اعضا، تقسیم نگرانی ها، تقسیم مسئولیت ها، تصمیم گیری های مهم و حل مشکلات می تواند چیزهای زیادی در مورد کیفیت تعامل آنها بگوید.

فرآیند ارزیابی به درمانگران و مشاوران خانواده کمک می کند تا سلامت کلی سیستم خانواده را تعیین کنند. برای دستیابی به این هدف، روانشناسان از پرسشنامه ها و مصاحبه های دقیق استفاده می کنند که به تصویری جامع از پویایی خانواده کمک می کند و الگوهای ناکارآمد را در ساختار خانواده آشکار می کند.

اما از آنجایی که خانواده یک ساختار پیچیده و پویا است، بیش از یک استاندارد وجود دارد که متخصصان روانشناسی می توانند از آن پیروی کنند.

در واقع این استاندارد به رویکرد درمانی، زمینه فرهنگی و سایر عوامل محیطی بستگی دارد.

با این حال، معیارهای مختلفی وجود دارد که تقریباً هر مشاور خانواده از آنها پیروی می کند:

• بیان عاطفی
• ارتباطات خانوادگی
• نقش ها و مسئولیت ها در خانواده
• وابستگی متقابل و فردیت
• زیر سیستم های خانواده

• ایجاد یک استراتژی مداخله دقیق

هنگامی که درمانگر یا مشاور تصویر واضح و دقیقی از پویایی خانواده و مشکلاتی که اعضا با آن مواجه هستند داشته باشد، برنامه مداخله ای را بر اساس اهداف مشخص، قابل دستیابی و انعطاف پذیر طراحی می کند.

هدف نزدیک کردن کل خانواده به پویایی پایدار و سالم است که در آن اعضا نیازها، ارزش‌ها و نظرات یکدیگر را تأیید می‌کنند.

یک استراتژی مداخله دقیق برای روانشناسان و خانواده هایی که از خدمات آنها استفاده می کنند وضوح و جهت می دهد. بدون برنامه، روند درمانی چیزی بیش از تبادل نظر اتفاقی نخواهد بود.

جدای از مجموعه ای از اهداف، استراتژی مداخله همچنین شامل تکنیک ها و تکالیف مختلفی است که اعضای خانواده می توانند در بین جلسات از آنها استفاده کنند.

درست مانند درمان فردی، مشاوره خانواده نیز نیاز به مشارکت فعال و مسئولیت شخصی دارد. شما نمی توانید مشکلات خود را فقط به یک مشاور بسپارید و از او انتظار داشته باشید که آنها را برطرف کند!

هر چه هر یک از اعضای خانواده تلاش بیشتری در روند درمانی انجام دهند، نتیجه بهتری خواهد داشت.

• کمک به اعضای خانواده

اما چیزی که او می تواند ارائه دهد همدلی، راهنمایی و دیدگاهی کاملاً جدید در مورد مسائلی است که خانواده شما با آن دست و پنجه نرم می کند.

با ارائه حمایت عاطفی و تکنیک های خاص، درمانگران و مشاوران به اعضای خانواده (هم به صورت فردی و هم به صورت گروهی) در ایجاد ارتباط خوب و راهبردهای مقابله ای سالم کمک می کنند.

این حمایت به صورت جلسات انفرادی است که در آن هر عضو می تواند نظر صادقانه خود را بیان کند، یا جلسات خانوادگی که در آن اعضا تشویق می شوند تا یکدیگر را تأیید کنند و حمایت متقابل را ارائه دهند.

در یک جلسه مشاوره چه اتفاقی می افتد؟

جلسات مشاوره خانواده فرآیندی است که در محیطی راحت و امن انجام می شود که نگرانی های محرمانه بودن را تضمین می کند. با همکاری دوشادوش با یک مشاور دارای مجوز، اعضای خانواده می توانند:

• منابع و جنبه های مثبت خانواده را شناسایی کنند
• روابط بین شرکا، فرزندان و سایر اعضای خانواده را بهبود ببخشند
• نیازهای آنها را کشف و تأیید کنند
• به فردیت و منحصر به فرد بودن یکدیگر احترام بگذارند
• مهارت های عملی حل مسئله را یاد بگیرند و در عمل اجرا کنند

در طول جلسات خانواده درمانی، اعضا می توانند بدون ترس از قضاوت یا انتقاد، به موضوعات حساسی بپردازند که بر پویایی کلی خانواده تأثیر می گذارد.

جلسات یک به یک (فردی)

در جلسات مشاوره خانواده هم این فرآیند گهگاه شامل جلسات فردی می شود.

با توجه به اینکه ممکن است برخی از افراد یک خانواده در خصوص برخی از مسائل در مقابل سایر اعضای خانواده خود احساس راحتی نکنند، درمانگران تقریباً همیشه جلسات فردی را با هر یک از اعضای خانواده تشکیل می دهند.

همچنین فرصتی برای هر یک از اعضا برای کار بر روی مسائل فردی است که ممکن است به پویایی ناکارآمد خانواده کمک کند. به عبارت دیگر، جلسات فردی با یک مشاور خانواده دارای مجوز می تواند به افراد کمک کند تا به رفاه شخصی دست یابند، چیزی که تأثیر مثبتی بر سیستم خانواده خواهد داشت.

جلسات خانواده

همانطور که احتمالاً حدس زده اید، هسته اصلی خانواده درمانی، جلسات گروهی است که در آن اعضای خانواده برای بحث در مورد مشکلات خود تحت راهنمایی یک مشاور خانواده یا درمانگر آموزش دیده جمع می شوند. حال این مشکلات میتواند مربوط به یک زوج تازه ازدواج کرده باشد و یا یک خانواده دارای چند فرزند.

علاوه بر این، جلسات خانواده زمینه ایده آلی است که در آن روانشناسان می توانند پایه و اساس درک متقابل و حمایت بین اعضای خانواده را ایجاد کنند.

فعالیت های بین جلسات

روان درمانی فرآیندی است که هم در طول جلسات و هم در بین جلسات انجام می شود.

با توجه به اینکه درمانگران یا مشاوران حدود یک یا دو ساعت در هفته با مراجعان خود (در این مورد، خانواده) تعامل دارند، پیشرفت معمولاً نتیجه آنچه بین جلسات اتفاق می افتد است.

خواه درمان فردی، زوجین یا خانوادگی باشد، مراجعین مجموعه‌ای از تکنیک‌ها و تکالیف را دریافت خواهند کرد که به آنها کمک می‌کند تا بر مشکلات از نظر عملکردی و سلامتی غلبه کنند.

در پایان، نشانه هایی که نشان می دهد درمان در جهت مطلوبی در حال تکامل است، مسئولیت و استقلالی است که مراجع از یک جلسه به جلسه دیگر ایجاد می کند.

مهم ترین اهداف مشاوره خانواده چیست؟

بسته به رویکرد درمانی و مشکلات خاصی که مراجع در درمان به ارمغان می آورد، هر خانواده درمانگر مجموعه ای از اهداف دارد که این روند را هدایت می کند.

با این حال، بیشتر رویکردها حول سه هدف اساسی که موجب تغییر مثبت می شوند، حرکت می کنند.

• ایجاد کانال های ارتباطی قوی

در اصل ارتباط به معنای انتقال و دریافت اطلاعات کلامی و غیرکلامی بین اعضای خانواده است و شامل مهارت های مختلفی است که به افراد اجازه می دهد تا اطلاعات را در درون سیستم خانواده تبادل کنند.

مسائل خانوادگی نسبتاً رایج است و معمولاً ناشی از ارتباط ضعیف بین اعضا است. در غیاب ارتباط خوب، اعضا از درک نیازهای یکدیگر و یافتن زمینه های مشترک شکست می خورند. این می تواند منجر به مشکلات زناشویی، سبک های فرزندپروری ناکارآمد، سوء استفاده کلامی و عاطفی یا حتی طلاق شود.

در اینجا برخی از اصول اساسی ارتباط موثر در سیستم خانواده آورده شده است:

• مقدار مناسبی از پیام‌های شفاهی و غیرکلامی وجود دارد، و معنای هر قطعه اطلاعاتی که از یک عضو به عضو دیگر منتقل می‌شود تا حد امکان واضح و سرراست است.
• تصمیمات مهم تنها پس از مشورت با همه اعضایی که تحت تأثیر یک تصمیم قرار می گیرند، گرفته می شود.
• تعارضات از طریق ارتباط فعال، طوفان فکری و تبادل نظر بدون قضاوت حل می شود.
• هنگام برقراری ارتباط، اعضای خانواده از لحن آرام، دوستانه و مثبت استفاده می کنند.
• اعضای خانواده می توانند نه تنها پیام، بلکه جو عاطفی زیرین را نیز درک کنند.

• پرورش درک متقابل و حمایت

یکی دیگر از مشکلات رایج که منجر به پویایی ناکارآمد خانواده می شود، عدم درک و همدلی است.

به نوعی این مشکل ارتباط تنگاتنگی با ارتباط ضعیف بین اعضای خانواده دارد. به عبارت دیگر، زمانی که شما منفعلانه گوش می‌دهید و تلاشی برای طنین‌اندازی عاطفی نمی‌کنید، نمی‌توان درک کرد که همسر یا فرزندتان در چه حالی می‌گذرد.

همدلی جزء ضروری ارتباطات و روابط است. توانایی درک آنچه که عزیزانتان در سطح عاطفی تجربه می کنند تأثیرات قابل توجهی بر کیفیت کلی روابط شما دارد.

برای مثال، شواهد فعلی اهمیت همدلی در بخشش را برجسته می‌کند. فرآیندی که خانواده ها باید برای غلبه بر حوادثی مانند تروما، خیانت، یا سوء استفاده انجام دهند.

• تشویق اعضا برای کمک به یکدیگر در شرایط سخت

همانطور که در سراسر این مقاله بحث کردیم، یکی از اهداف اساسی مشاوره خانواده، پرورش احساس مسئولیت شخصی و حمایت متقابل است.

خانواده سیستمی است که در آن اعضا برای رسیدن به اهداف مشترک با یکدیگر همکاری و الهام می‌بخشند. مثل طراحی رقص است. همه باید برای ایجاد هم افزایی هماهنگ باشند.

به همین دلیل است که مشکلات عاطفی یا ذهنی یک عضو در کل سیستم خانواده طنین انداز می شود.

با کمک یک متخصص روانشناسی، خانواده ها می توانند یاد بگیرند که چگونه از یکدیگر حمایت کنند و راه حل های عملی برای جلوگیری از مشکلات فردی از فلج کردن کل سیستم خانواده بیابند.

کلام آخر

در این مطلب به این موضوع که «مشاوره خانواده چیست» و «چه زمانی به مشاور خانواده احتیاج داریم» پرداختیم. همچنین خدمات متنوعی که در ذیل مشاوره خانواده وجود دارد را مورد بررسی قرار دادیم. در صورتیکه نیاز به خدمات مشاوره خانواده دارید میتوانید از طریق لینک زیر اقدام به رزرو وقت مشاوره نمایید. شما میتوانید در خواست رزرو وقت مشاوره تلفنی یا حضوری را داشته باشید. کارشناسان ما در اسرع وقت جهت هماهنگی با شما تماس میگیرند.

همچنین از بخش پایین همین صفحه میتوانید سوالات خودتان را در موضوع خانواده مطرح کنید. روانشناسان مرکز به سوالات شما به صورت رایگان پاسخ میدهند.

سوالات متداول