روابط بین زن و شوهر به عنوان بخشی از روابط خانوادگی از اهمیت به سزایی برخوردار است. این روابط دارای جنبه های عاطفی، روانی و جنسی بوده و در تمامی این زمینه ها آگاهی و اطلاع زوج ها از نقش خود در ایجاد یک رابطۀ صحیح و ثمربخش از اهمیت ویژه ای برخوردار است.
سوالات مهمی که در این زمینه میتوان مطرح کرد: یک مرد یا زن در قبال همسرخود چه وظایفی دارد؟ و از عهده اجرای آن ها به خوبی برآید؟، می تواند موجبات تحکیم پیوند های خانوادگی رافراهم آورد؟ و سبب تقویت خانواده به عنوان سنگ بنای اجتماع گردد؟ از پیدایش و تشدید اختلالات روانی جلوگیری نماید؟
در این مطلب به صورت اختصاصی در رابطه با موضوع شادکامی در زوج درمانی و زندگی زناشویی میپردازیم. با نیک داد همراه باشید.
نیاز به خدمات مشاوره روانشناسی دارید؟
روابط جنسی؛ تقویت کننده عواطف و احساسات بین زوج ها
طبق نظر مشاور خانواده، نیازهای مختلفی از جمله نیاز به آرامش، رفاه، امنیت در نیاز های عاطفی و نیازهای جنسی در خانواده وجود دارد. نیاز جنسی یکی از نیازهای اساسی زوجین برای ازدواج و پیوند زناشویی است. آموزش در مورد مسائل جنسی در برقراری رابطه جنسی صحیح در انسان ها نقش مهمی دارد. نارضایتی از رابطۀ جنسی می تواند به مشکلات عمیق در روابط زوجین و ایجاد تنفر از همسر، دلخوری، حسادت، رقابت، حس انتقام گیری ،احساس تحقیر، احساس عدم اعتماد به نفس و نظایر آنها منجر شود. این مسائل توسط تنش ها و اختلافات، تقویت شده یا در قالب آنها تجلی و بروز می یابد و به تدریج شکاف بین همسران را عمیق تر می سازد.
متأسفانه برخی از افراد به دلایل گوناگون، دچار ناتوانی های جنسی و سرد مزاجی هستند و قادر به ارضای مطلوب نیازهای جنسی همسر خود نیستند. مشکلات و نارضایتی از رابطۀ جنسی در سال اول زندگی مشترک با افزایش احتمال طلاق در سال دوم مرتبط است و با این حال، برخی از زن و شوهرها بدون آن که هیچ گونه زندگی فعالی از لحاظ جنسی داشته باشند، از رضایتمندی زناشویی قابل ملاحظه ای برخوردارند.
برخی نیز که از زندگی جنسی خود لذت می برند، از زندگی زناشویی خود ناراضی هستند و کاهش تعداد دفعات ارتباط جنسی به طور الزامی باعث کاهش خشنودی زناشویی نمیگردد.
روابط جنسی صحیح که به صورت داشتن روابطی سالم، مسؤولانه و لذت بخش تعریف می شود، به عنوان پیش زمینه ای برای تقویت عواطف و احساسات بین زوج ها عمل می نماید و در ادامه به صورت یک دور مثبت باعث می شود که تربیت فرزندان نیز در برخورد با همسالان خود احساس ملیت پذیری بیشتری داشته باشند و روابط اجتماعی خود را بهبود بخشند.
مفهوم رضایت جنسی زناشویی به دو صورت تقسیم می شود:
- رضایت با فعالیت های جنسی
- رضایت عاطفی و هیجانی
روابطی مثل روابط حمایت کننده با رضایت جنسی رابطۀ مستقیم دارد؛ هم چنین روابط دیگری مثل همدلی وجذابیت جسمانی، عشق را با رضایت جنسی مرتبط می باشد. برخی متخصصین رضایت جنسی را رضایت در فعالیت جنسی و رضایت هیجانی تعریف کردند. رضایت جنسی تنها لذت جسمانی نیست و شامل کلیه احساسات باقیمانده پس از جنبه های مثبت و منفی ارتباط جنسی می شود. رضایت جنسی زوجین، فارغ از شادمانی و نشاط در کانون خانواده میسر نیست. شادمانی یکی از متغیرهایی است که بر رضایت جنسی خانواده نقش دارد و در ساله ای اخیر در حوزه ی شخصیت و روان شناسی سلامت مورد توجه قرار گرفته است و یکی از مهمترین نیازهای روانی بشر است که تأثیر عمده ای بر شکل گیری شخصیت و سلامت روان دارد.
به گفته متخصص زوج درمانی، تحقیقات نشان می دهد که افراد شاد در حوزه های مختلف زندگی شان از قبیل: ازدواج، درآمد، شغل، روابط و سلامتی موفق هستند. این تحقیقات استدلال می کنند که بین شادی و موفقیت رابطه وجود دارد نه به خاطر اینکه موفقیت افراد را شاد می کند؛ بلکه به این خاطر که احساسات مثبت، موفقیت را ایجاد می کند.
مطالعات، اثرات شادمانی بر افسردگی زنان بی سرپرست، کاهش فشارخون، کاهش فرسودگی شغلی عابدی، اثربخشی شادمانی بر اضطراب، افسردگی و روابط اجتماعی و کاهش نشانگان پیش از قاعدگی را نشان دادند. هر چند اثر بخشی شادمانی بر رضایت زناشویی به طور مستقیم مورد بررسی قرار نگرفته، ولی چندین مطالعه نشان داده است که مردم شاد، یکدیگر را بیشتر دوست دارند و بیشتر توسط دیگران نیز دوست داشته می شوند و دیگران دوست دارند که باز هم آنها را ملاقات کنند. مفهوم سازی هایی که تاکنون درباره شادکامی صورت گرفته است را می توان به دو دستۀ کلی تقسیم کرد:
برخی متخصصان شادکامی را با توضیح و تشریح اجزا و مؤلفه های آن تعریف کرده اند. طبق نظر این گروه از متخصصان، شادکامی دارای سه جزء اساسی یعنی هیجانات مثبت (خوشی)، رضایت از زندگی و فقدان عواطف منفی از قبیل اضطراب و افسردگی دانسته است.
تعاریف دیگر شادکامی در برگیرنده نوعی فرایند ارزشیابی است. این گروه از متخصصین، شادکامی را میزان مطلوبیتی که یک فرد در مورد کیفیت کلی زندگی قضاوت می کند ،تعریف می کند.
در تحلیل مفهوم شادکامی، نظریه پردازان عمدتاً به دو مؤلفه شناختی و هیجانی اشاره دارند. مؤلفۀ شناختی، بیشتر دلالت بر رضایت از زندگی و مؤلفۀ هیجانی بیشتر بر حالاتی نظیر: خندیدن، شوخ طبعی و تعادل بین هیجانات مثبت و منفی دلالت دارد.
تاکنون شیوه های متعددی از جمله؛ تحلیل رفتار متقابل، مداخله های مبتنی بر نظریه انتخاب و شناختی-رفتاری، مشاوره راه حل محور، آموزشهای شناختی-رفتاری، برای افزایش رضایت زناشویی و رضایت جنسی زوجین به کار گرفته شد.
زوج درمانی متنی بر شادکامی
زوج درمانی مبتنی بر شادکامی براساس رویکرد شناختی-رفتاری طراحی و اجرا می شود. مداخلات شناختی برای افزایش مهارت اعضای خانواده برای ارزیابی اعتبار و تناسب شناخت هایشان طراحی می گردند و درمانگران نباید همۀ کارها را خود انجام دهند؛ بلکه برای موثر واقع شدن مداخلات شناختی، تحریفات شناختی خاص باید آشکار شوند تا مراجعان یاد بگیرند که پیش فرض های خود را بیازمایند.
یکی از اهداف اولیه این رویکرد کمک به اعضای خانواده است که بیاموزند افکار خود آیندی که از ذهنشان می گذرد، شناسایی کنند. اهمیت شناسایی چنین افکار خود آیندی آن است که این افکار معمولا انعکاس طرحواره های زیربنایی هستند.
در زوج درمانی های رفتاری و شناختی-رفتاری، درمانگر، متخصص و معلم است. او به خانواده ها و زوجین کمک می کند که رفتارهای نا کارساز را شناسایی کنند و سپس با این خانواده ها کار می کند تا برنامه های مدیریت رفتاری و شناختی-رفتاری را به کار ببندند که آنها را در ایجاد تغییر کمک کند.
بخشی از فرایند آموزش رفتارهای جدید به خانواده ها شامل سرمشق دهی، دادن بازخورد تصحیحی و یاد دادن نحوه سنجش اصلاح رفتار می باشد. خانواده درمانگران شناختی-رفتاری به اصلاح و تغییر دادن ذهنیت های اعضای خانواده و نیز تعاملات شان توجه خاصی دارند. برای ایجاد تغییرات در افکار و در نتیجه رفتارها، خانواده درمانگران شناختی- رفتاری وقت زیادی را صرف بحث درباره مسایل مختلف با اعضای خانواده می کنند.
خانواده درمانگر شناختی-رفتاری بودن به معنی اتخاذ موضع فعال در طرح ریزی و اجرای استراتژی های خاصی برای کمک به خانواده هاست، چنین فرایندی به اعضای خانواده کمک می کند تا رفتارهای نا کارساز را حذف و شیوه های مؤثرتر از برقراری رابطه را جایگزین آنها کنند.
رویکرد شناختی-رفتاری از نظریۀ یادگیری که روشی به خوبی مدونو محک زده شده برای کار با خانواده هاست، استفاده می کند. نظریه یادگیری به تشخیص و پیدا کردن رفتارهای مشکل ساز و استفاده از فنون رفتاری و شناختی نظیر: انعقاد قرار داد مشروط با تقویت، تنبیه و خاموشی سازی استوار است.
درمانگران این رویکرد عقیده دارند که بسیاری از مشکلات ناشی از مهارت های شخصی، اجتماعی یا کاری نابسنده هستند و اینکه مراجعانی که مهارت کافی ندارند به تعلیم و آموزش نیازمندند. و طبق پژوهشی که نظری و همکاران انجام دادند نشان دادند که زوج درمانی شناختی رفتاری، باعث افزایش رضایت زناشویی می شود.
کلام آخر
در این مطلب به این موضوع که هیجانات و شادکامی در بالا بردن کیفیت زندگی انسان ها تاثیر بسزایی دارد پرداختیم. نقش یک مشاور زوج درمانگر در مراحل درمان زن و شوهر میتواند بسیار مفید باشد. چنانچه نیاز به مشاوره زوج درمانی دارید همین حالا جهت رزو وقت مشاوره با ما تماس بگیرید.
منبع : shohadahosp.tbzmed.ac.ir